Biến Chứng Tim Mạch Nguy Hiểm Ở Người Bệnh Tiểu Đường

Bệnh tiểu đường không chỉ làm rối loạn đường huyết mà còn là “kẻ thù thầm lặng” của hệ tim mạch. Với tỷ lệ mắc ngày càng tăng, việc hiểu rõ biến chứng và chủ động phòng ngừa chính là chìa khóa giúp người bệnh sống khỏe mạnh hơn. Vì vậy, hãy cùng Invivo Lab khám phá chi tiết trong bài viết này.

Tổng Quan Về Bệnh Tiểu Đường 

Tiểu đường, hay đái tháo đường, là một rối loạn chuyển hóa mạn tính. Khi mắc bệnh, cơ thể không kiểm soát tốt lượng glucose trong máu. Nguyên nhân thường do thiếu insulin từ tuyến tụy hoặc tình trạng kháng insulin. Hậu quả là đường tích tụ trong máu và gây hại lâu dài cho nhiều cơ quan.

Trong số các biến chứng do bệnh tiểu đường gây nên, biến chứng tim mạch là phổ biến nhất.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2019 có hơn 463 triệu người lớn trên toàn cầu sống chung với tiểu đường.. Dự báo đến năm 2045, con số này có thể lên đến 700 triệu. Ở Việt Nam, tình trạng cũng đáng lo ngại khi tỷ lệ béo phì tăng nhanh. Đây là yếu tố nguy cơ chính khiến số ca mắc mới ngày càng nhiều, đồng thời làm gia tăng biến chứng tim mạch.

Tiểu đường không còn là bệnh “tuổi già”. Bất kỳ ai, kể cả trẻ em, đều có nguy cơ mắc bệnh. Nếu không kiểm soát, bệnh có thể dẫn đến mù lòa, suy thận, cắt cụt chi và đặc biệt là các bệnh tim mạch nguy hiểm. Vì thế, hiểu rõ tiểu đường là bước đầu để phòng ngừa hiệu quả.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Những độ tuổi có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Các Loại Bệnh Tiểu Đường Thường Gặp

Theo Trung tâm Công nghệ Sinh học Quốc gia Mỹ (NCBI), tiểu đường được phân loại dựa trên nguyên nhân. Các dạng chính gồm: type 1, type 2, tiểu đường thai kỳ và một số dạng hiếm gặp.

• Type 1: Chiếm 5-10% ca bệnh, do hệ miễn dịch tấn công tế bào tụy, dẫn đến thiếu insulin. Người bệnh thường khởi phát đột ngột với triệu chứng khát nước, tiểu nhiều, sụt cân nhanh. Biến chứng nguy hiểm nhất là nhiễm toan ceton, có thể gây tử vong.

• Type 2 : Chiếm 90-95% tổng số ca. Bệnh xảy ra khi cơ thể kháng insulin, khiến glucose không vào được tế bào. Triệu chứng thường âm thầm như mệt mỏi, khát nước, mờ mắt, chậm lành vết thương. Đây là dạng phổ biến nhất hiện nay.

• Tiểu đường thai kỳ: Xuất hiện ở phụ nữ mang thai do thay đổi hormone. Ngoài ra, còn có các dạng khác do di truyền, bệnh tụy hoặc tác dụng phụ của thuốc.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây :Những nguyên tắc dinh dưỡng cho bệnh tiểu đường

Những Ảnh Hưởng Của Bệnh Tiểu Đường Đối Với Tim Mạch

Tiểu đường ảnh hưởng đến tim mạch qua nhiều cơ chế. Đường huyết cao kéo dài làm tổn thương nội mạc mạch máu, gây viêm và thúc đẩy quá trình oxy hóa. Ở mạch nhỏ, điều này dẫn đến hẹp tắc, giảm máu nuôi cơ quan. Ở mạch lớn, kết hợp rối loạn lipid, nó tạo mảng xơ vữa, làm cứng và kém đàn hồi động mạch.

Biến chứng tim mạch ở tiểu đường chủ yếu do rối loạn lipid và tăng glucose, kết hợp với yếu tố di truyền, môi trường và bệnh kèm theo.

Ngoài ra, tiểu đường còn gây tổn thương thần kinh tự chủ, dẫn đến rối loạn nhịp tim và lưu thông máu kém. Hậu quả là nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay thiếu máu chi tăng cao. Thống kê cho thấy, người tiểu đường có nguy cơ tim mạch gấp 2–4 lần, với tỷ lệ nhồi máu cơ tim tăng từ 45% lên 75% trong 10 năm qua.

Tùy vị trí tổn thương, hậu quả có thể là:

• Mạch máu mắt: Giảm thị lực, đục thủy tinh thể hoặc mù lòa do võng mạc bệnh.
• Mạch thận: Tăng huyết áp, protein niệu, dẫn đến suy thận giai đoạn cuối.
• Mạch vành tim: Thiếu máu cơ tim, đau thắt ngực, suy tim.
• Mạch não: Thiếu máu não thoáng qua, đột quỵ.
• Mạch chi: Viêm tắc mạch, hoại tử chi, phải cắt cụt.

Yếu Tố Nguy Cơ Đẩy Cao Biến Chứng Tim Mạch Ở Người Tiểu Đường

Không phải ai mắc tiểu đường cũng gặp biến chứng tim mạch, nhưng một số yếu tố làm tăng rủi ro đáng kể:

• Kiểm soát đường huyết kém: HbA1c >7% kéo dài.
• Tăng huyết áp không kiểm soát (>130/80 mmHg).
• Rối loạn mỡ máu: Tăng LDL, giảm HDL.
• Thói quen sinh hoạt: Ít vận động, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia.
• Thừa cân béo phì: Chỉ số BMI >25, đặc biệt mỡ bụng.
• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình mắc tim mạch hoặc tiểu đường.
• Tuổi tác và giới tính: Nam giới trên 45 tuổi, nữ trên 55 tuổi có nguy cơ cao hơn.
• Các bệnh kèm theo: Bệnh thận mạn, hội chứng chuyển hóa.

Nhận biết và kiểm soát sớm các yếu tố này có thể giảm 50-70% rủi ro biến chứng, theo hướng dẫn từ Hiệp hội Tim mạch Mỹ.

>>> Xem thêm các bài viết liên quan tại đây : Bệnh Tim Mạch: Các Dấu Hiệu Âm Thầm Cảnh Báo Thường Gặp

Các Biến Chứng Tim Mạch Cụ Thể Ở Bệnh Nhân Tiểu Đường

Biến chứng tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người tiểu đường, với ba loại chính sau:

Bệnh mạch vành

Xơ vữa mạch vành làm hẹp lòng mạch, giảm oxy đến tim, dẫn đến thiếu máu cơ tim. Triệu chứng thường mơ hồ: nặng ngực, khó thở, đánh trống ngực, đau thắt ngực kiểu bóp nghẹt. Nhiều trường hợp không có dấu hiệu rõ ràng do tổn thương thần kinh (bệnh lý thần kinh tiểu đường), nên bệnh nhân chỉ phát hiện khi đã nhồi máu cơ tim hoặc suy tim. Theo thống kê, 20-30% ca nhồi máu cơ tim ở người tiểu đường không có triệu chứng điển hình, làm tăng tỷ lệ tử vong đột ngột.

Đột quỵ (tai biến mạch máu não)

Đột quỵ xảy ra khi mạch máu não tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ (xuất huyết não), do xơ vữa và huyết khối từ đường huyết cao. Triệu chứng: Đau đầu dữ dội, chóng mặt, tê nửa người, méo miệng, khó nói, rối loạn ý thức. Có thể thoáng qua (thiếu máu não tạm thời) hoặc nặng dẫn đến liệt, tàn phế vĩnh viễn hoặc tử vong. Người tiểu đường có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2-3 lần, và tỷ lệ tái phát cao nếu không kiểm soát yếu tố nguy cơ.

>>> Xem thêm các bài viết liên quan tại đây : Đột Quỵ Không Chừa Ai: Dấu Hiệu Cảnh Báo Sớm Có Thể Giúp Bạn Bảo Vệ Cả Gia Đình

Bệnh mạch máu ngoại vi

Xơ vữa mạch chi dưới gây tắc nghẽn, dẫn đến đau cách hồi (đau chân khi đi bộ, hết khi nghỉ), chuột rút, lạnh chi. Giai đoạn muộn: Mạch đập yếu, loét da không lành, hoại tử đầu chi (bàn chân tiểu đường), có thể phải cắt cụt. Bệnh này không chỉ gây đau đớn mà còn hạn chế vận động, tăng nguy cơ nhiễm trùng toàn thân.

Biện Pháp Chủ Động Phòng Ngừa Biến Chứng Tim Mạch Ở Tiểu Đường

Phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị. Dưới đây là các chiến lược chi tiết, dựa trên hướng dẫn từ các tổ chức y tế uy tín:

Giám sát chặt chẽ các chỉ số sức khỏe

Theo dõi định kỳ: Đường huyết lúc đói (dưới 7 mmol/L), HbA1c (dưới 7%), huyết áp (dưới 130/80 mmHg), mỡ máu (LDL dưới 2.6 mmol/L) mỗi 3-6 tháng. Sử dụng máy đo đường huyết tại nhà và ghi chép để điều chỉnh kịp thời

Kiểm soát tốt được đường glucose máu, sẽ hạn chế được các biến chứng của đái tháo đường.

>>> Xem thêm các bài viết liên quan tại đây : 5 Chỉ Số Sức Khoẻ Ai Cũng Nên Kiểm Tra Định Kỳ Hằng Năm

Kiểm soát thói quen có hại và duy trì hoạt động thể chất

Ngừng hút thuốc lá hoàn toàn (giảm nguy cơ tim mạch 50% sau 1 năm). Hạn chế rượu bia (nam dưới 2 đơn vị/ngày, nữ dưới 1). Tập thể dục đều đặn: 150 phút/tuần aerobic (đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội), kết hợp sức bền 2-3 lần/tuần để giảm cân và cải thiện độ nhạy insulin.

Xây dựng lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng cân bằng

Chế độ ăn: Ưu tiên rau củ tươi (cà rốt, bông cải, rau bina), trái cây ít đường (táo, lê, dâu), ngũ cốc nguyên cám (yến mạch, gạo lứt), protein nạc (cá hồi, gà không da), hạn chế đồ chiên xào, thức ăn nhanh, đồ đóng hộp giàu natri và đường. Chọn thực phẩm chỉ số GI thấp để tránh tăng đường huyết đột ngột. Uống đủ 2-2.5 lít nước/ngày, tránh đồ uống có gas.

>>> Xem thêm các bài viết liên quan tại đây : Bí Quyết Sống Khỏe – Tinh Thần Vững Vàng Mỗi Ngày

Quản lý cân nặng và stress

Duy trì BMI 18.5-24.9, giảm mỡ bụng qua chế độ ăn kiêng và tập luyện. Thực hành thư giãn: Thiền, yoga, ngủ đủ 7-8 giờ/đêm để tránh stress làm tăng cortisol – hormone đẩy cao đường huyết.

Giảm ít nhất 5-10% trọng lượng cơ thể góp phần cải thiện bệnh tiểu đường type 2.

Tuân thủ điều trị y tế và khám định kỳ

Sử dụng thuốc theo chỉ định (insulin cho type 1, thuốc uống cho type 2), kết hợp statin để kiểm soát mỡ máu, thuốc hạ áp nếu cần. Khám tim mạch hàng năm, kiểm tra mắt, thận, chân để phát hiện sớm biến chứng.

Bằng cách áp dụng các biện pháp này, người tiểu đường có thể giảm đáng kể rủi ro tim mạch, sống lâu và chất lượng hơn. Nếu có dấu hiệu bất thường, hãy đến bác sĩ ngay để được tư vấn kịp thời.

Kết luận

Biến chứng tim mạch ở tiểu đường là nguyên nhân tử vong hàng đầu. Tuy nhiên, nếu người bệnh chủ động theo dõi sức khỏe, điều chỉnh lối sống và tuân thủ điều trị, hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro. Invivo Lab sẽ luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình bảo vệ trái tim và kiểm soát tiểu đường.