Suy Giáp Và Cường Giáp: Triệu Chứng Và Khác Biệt Quan Trọng

️Suy giáp và cường giáp đều là rối loạn tuyến giáp phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và hoạt động hàng ngày. Bài viết này giúp bạn nhận biết sự khác biệt giữa hai bệnh, từ triệu chứng, nồng độ hormone đến cách quản lý bệnh hiệu quả, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa để kiểm soát tình trạng sức khỏe.

Tổng quát 

Tuyến giáp là một trong những tuyến nội tiết nhỏ nhưng vô cùng quan trọng của cơ thể. Nó nằm ở phía trước cổ, có hình cánh bướm và chịu trách nhiệm sản xuất ra các hormone chủ chốt như thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3). 

Bệnh tuyến giáp xếp thứ 9 trong số các loại ung thư ảnh hưởng đến nữ giới

Những hormone này điều chỉnh tốc độ trao đổi chất, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển, cân nặng, nhiệt độ cơ thể, chức năng tim mạch cũng như hoạt động của hệ thần kinh. Khi tuyến giáp gặp rối loạn, hai tình trạng thường gặp nhất là cường giáp và suy giáp, gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được phát hiện sớm.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Bệnh tuyến giáp: Nguyên nhân, dấu hiệu và các bệnh liên quan

Cường giáp là gì?

Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp hoạt động quá mức, tiết ra nhiều hormone hơn nhu cầu của cơ thể. Sự dư thừa hormone làm gia tăng tốc độ chuyển hóa, khiến người bệnh tiêu hao năng lượng nhanh chóng, dẫn đến nhiều rối loạn toàn thân.

Bệnh Basedow là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm hơn 70% trường hợp cường tuyến giáp.

Một số biểu hiện thường gặp của cường giáp:

• Tim đập nhanh, hồi hộp, dễ lo lắng.

• Ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân nhanh chóng.

• Run tay, yếu cơ, mất ngủ.

• Tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa.

• Cổ to (bướu giáp).

• Mắt lồi, phù kết mạc trong trường hợp bệnh Basedow.

Nguyên nhân cường giáp

1. Bệnh Basedow (Graves’ disease): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm phần lớn các ca cường giáp. Cơ thể tự tạo kháng thể kích thích tuyến giáp hoạt động quá mức.

2. Viêm tuyến giáp: Thường xuất hiện sau sinh hoặc trong giai đoạn đặc biệt như mang thai, dẫn đến tình trạng hormone giải phóng ồ ạt vào máu.

3. Nhân giáp độc: Sự phát triển của các nhân trong tuyến giáp có thể sản xuất hormone ngoài tầm kiểm soát.

4. Dùng thuốc chứa iod hoặc hormone giáp quá liều.
   

Suy giáp là gì?

Trái ngược với cường giáp, suy giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất không đủ hormone cần thiết. Khi đó, các hoạt động chuyển hóa trong cơ thể bị chậm lại, gây mệt mỏi và nhiều rối loạn khác.

Suy giáp ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi nhưng thường phổ biến ở phụ nữ trên 60 tuổi

Biểu hiện của suy giáp thường âm thầm, dễ nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe thông thường:

• Cơ thể mệt mỏi, thiếu năng lượng.

• Tăng cân nhanh chóng dù ăn uống bình thường.

• Táo bón kéo dài.

• Da khô, tóc rụng, móng giòn.

• Sợ lạnh, dễ bị trầm cảm, trí nhớ suy giảm.

• Ở phụ nữ có thể gây rối loạn kinh nguyệt, khó thụ thai.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : 

Nguyên nhân suy giáp

1. Viêm tuyến giáp Hashimoto: Bệnh tự miễn làm hệ miễn dịch tấn công tuyến giáp, khiến cơ quan này suy yếu dần.

2. Phẫu thuật tuyến giáp hoặc điều trị iod phóng xạ: Sau điều trị cường giáp, bệnh nhân có thể chuyển sang suy giáp.

3. Thiếu iod kéo dài: Dinh dưỡng nghèo iod cũng gây ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone.

4. Một số loại thuốc: Ví dụ amiodarone hoặc lithium có thể tác động đến tuyến giáp.

Điểm giống nhau giữa cường giáp và suy giáp

Mặc dù khác biệt về cơ chế, cả hai tình trạng đều:

• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và đời sống tình dục.

• Có thể gây bướu giáp, tức tình trạng cổ to.

• Tạo ra các rối loạn về cơ bắp như yếu cơ, mệt mỏi.

• Đều cần theo dõi và điều trị y tế lâu dài.

Sự khác nhau giữa suy giáp và cường giáp

Cường giáp và suy giáp đều liên quan đến tuyến giáp, nhưng cơ chế và tác động lên cơ thể hoàn toàn khác nhau. Dưới đây là phân tích chi tiết:

1. Triệu chứng cơ bản

• Suy giáp: Khi tuyến giáp hoạt động kém, cơ thể giảm tốc độ trao đổi chất. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi kéo dài, giảm năng lượng, dễ tăng cân dù chế độ ăn không thay đổi, da khô, tóc rụng và dễ bị táo bón. Suy giáp cũng có thể gây trầm cảm, giảm khả năng tập trung và làm chậm nhịp tim. Nói cách khác, toàn bộ các hoạt động chức năng của cơ thể có xu hướng chậm lại.
  
  

  Dấu hiệu của suy giảm tuyến giáp phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, thường tiến triển chậm, có thể kéo dài vài năm.

• Cường giáp: Ngược lại, cường giáp làm tuyến giáp sản xuất hormone quá mức, khiến trao đổi chất tăng cao. Người bệnh có thể thấy năng lượng dồi dào nhưng đồng thời lo lắng, hồi hộp, run tay, dễ bị mất ngủ. Thay vì tăng cân như trong suy giáp, họ thường sụt cân nhanh chóng. Một số triệu chứng khác gồm tim đập nhanh, tiêu chảy, cổ to (bướu giáp) và mắt lồi trong trường hợp bệnh Basedow.
  

2. Nồng độ hormone

Điểm khác biệt quan trọng nhất giữa hai bệnh chính là lượng hormone tuyến giáp trong cơ thể:

• Suy giáp: Hormone T3 và T4 giảm, gây chậm chuyển hóa.

• Cường giáp: Hormone T3 và T4 tăng, làm cơ thể hoạt động quá mức, kích thích nhiều chức năng sinh lý.
  

3. Tần suất gặp bệnh

Theo số liệu tại Mỹ, suy giáp phổ biến hơn cường giáp. Tuy nhiên, cả hai tình trạng đều bất thường và cần được kiểm soát y tế. Việc tuyến giáp hoạt động quá mức rồi giảm dần (hoặc ngược lại) có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không điều trị đúng cách.

4. Quản lý và điều trị

Tìm kiếm bác sĩ chuyên khoa tuyến giáp, thường là bác sĩ nội tiết, là bước quan trọng trong kế hoạch điều trị. Người bệnh cần:

• Theo dõi định kỳ nồng độ hormone.

• Tuân thủ chế độ thuốc được kê, không tự ý dừng hoặc thay đổi liều.

• Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống phù hợp để giảm tác động của bệnh.

• Với cường giáp, tránh thực phẩm giàu iod hoặc kích thích tuyến giáp; với suy giáp, bổ sung iod và thực phẩm giàu selenium, kẽm.

Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị

Người bị cường giáp

• Nên bổ sung: thực phẩm giàu protein như cá hồi, gà tây, sữa chua; rau xanh như bông cải xanh, rau lá xanh.

• Nên hạn chế: thực phẩm quá nhiều đường, caffein, rượu, đậu nành, chất béo bão hòa.

Người bị suy giáp

• Nên bổ sung: thực phẩm giàu iod (rong biển, cá biển, trứng, sữa), selenium (hạt Brazil, cá ngừ), kẽm (hàu, hạt bí).

• Nên tránh: rau họ cải (cải xoăn, bắp cải, súp lơ) vì có thể cản trở hấp thụ iod, cùng với thực phẩm chế biến sẵn, đồ nhiều dầu mỡ và gluten.

Lưu ý trong quá trình điều trị

• Tuyệt đối tuân thủ chỉ định và liều thuốc của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc.

• Tái khám định kỳ để kiểm tra hormone máu và điều chỉnh thuốc phù hợp.

• Người mắc bệnh tiểu đường hoặc tim mạch cần quản lý bệnh song song để giảm biến chứng.

• Không nên lạm dụng thuốc giảm cân hoặc các sản phẩm bổ sung không rõ nguồn gốc.
  

Kết luận

Cường giáp và suy giáp tuy là hai tình trạng trái ngược, nhưng đều gây ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiểu rõ sự khác biệt sẽ giúp bạn nhận biết sớm triệu chứng, đi khám đúng lúc và tuân thủ điều trị lâu dài. Đồng thời, duy trì chế độ ăn khoa học, lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ chính là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả.