Những điều mà bạn chưa biết về bệnh dị ứng

Dị ứng là một tình trạng quen thuộc nhưng ít ai hiểu rõ bản chất. Tại Việt Nam, số người mắc các bệnh lý liên quan đến dị ứng ngày càng tăng, khiến nó trở thành một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm đúng mức. Vậy dị ứng thực sự là gì, và làm thế nào để nhận biết và kiểm soát nó? Cùng Invivo Lab tìm hiểu về dị ứng trong bài viết sau đây nhé!

Dị ứng là gì?

Dị ứng là một phản ứng bất thường của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với các chất được gọi là dị nguyên. Các dị nguyên này bao gồm phấn hoa, bụi nhà, lông thú, thực phẩm, thuốc, hoặc côn trùng đốt. Khi nhận diện dị nguyên, cơ thể sản sinh kháng thể IgE và kích hoạt một chuỗi phản ứng, dẫn đến các triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa, sổ mũi, hoặc trong trường hợp nghiêm trọng, sốc phản vệ.

Tại Việt Nam, bệnh dị ứng đang ngày càng gia tăng do môi trường sống thay đổi, ô nhiễm không khí và thói quen sinh hoạt. Theo Bộ Y tế, các bệnh lý dị ứng phổ biến gồm viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa, và hen phế quản, chiếm tỷ lệ đáng kể trong cộng đồng. Viện Nhi Trung ương cũng ghi nhận tỷ lệ trẻ em bị viêm da cơ địa có xu hướng tăng, đặc biệt ở khu vực đô thị

Dị ứng không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là mối quan tâm sức khỏe cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh môi trường và thói quen sống tại Việt Nam ngày càng thay đổi. Hiểu rõ về bệnh dị ứng và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Hãy chủ động phát hiện sớm và áp dụng những cách phòng ngừa hợp lý để giảm thiểu tác động của dị ứng, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Một số loại dị ứng thường gặp

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gọi là dị nguyên, như thực phẩm, phấn hoa, hoặc thuốc. Tình trạng này có thể gây ra nhiều triệu chứng như nổi mề đay, khó thở, ngứa da, hoặc nặng hơn là sốc phản vệ. Ở Việt Nam, một số loại dị ứng thường gặp bao gồm: 

• Dị ứng thực phẩm: Hải sản, đậu phộng, sữa và lúa mì là những dị nguyên phổ biến. Triệu chứng thường xuất hiện ngay sau khi tiêu thụ thực phẩm, bao gồm nổi mẩn ngứa, buồn nôn và sưng phù.
• Dị ứng thời tiết: Thay đổi nhiệt độ đột ngột hoặc độ ẩm cao có thể gây nổi mề đay, chảy nước mũi và ngứa mắt, đặc biệt vào mùa xuân và mùa thu.
• Dị ứng thuốc: Một số loại thuốc như kháng sinh hoặc thuốc giảm đau có thể gây phản ứng nguy hiểm như phát ban hoặc sốc phản vệ.
• Dị ứng do môi trường: Lông vật nuôi, bụi mịn và phấn hoa thường gây viêm mũi dị ứng hoặc hen suyễn.

Dị ứng là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch với các tác nhân như thực phẩm, thời tiết, thuốc, hoặc môi trường. Các triệu chứng phổ biến gồm nổi mề đay, ngứa, khó thở và có thể nghiêm trọng như sốc phản vệ. Việc nhận biết dị nguyên và phòng tránh kịp thời là chìa khóa để giảm nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe. Nếu gặp triệu chứng, hãy đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị chính xác. 

Cơ chế phản ứng với dị ứng của cơ thể

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với các chất lạ, gọi là dị nguyên. Những dị nguyên này có thể bao gồm phấn hoa, thực phẩm, lông động vật, hóa chất, và thuốc. Tại Việt Nam, dị ứng là vấn đề sức khỏe phổ biến do ảnh hưởng của môi trường và khí hậu, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Cơ chế phản ứng dị ứng bắt đầu khi hệ miễn dịch nhận diện sai một chất vô hại như dị nguyên. Bình thường, hệ miễn dịch của chúng ta sẽ nhận diện các chất lạ và phát triển đáp ứng miễn dịch. Tuy nhiên, đối với người bị dị ứng, hệ thống này lại coi một số chất vô hại là nguy hiểm. Điều này dẫn đến việc sản sinh ra các kháng thể Immunoglobulin E (IgE).

Khi một người có cơ địa dị ứng tiếp xúc với dị nguyên, các tế bào miễn dịch như tế bào Mast và tế bào B trong cơ thể sẽ kích hoạt và giải phóng IgE. Các kháng thể IgE này bám vào các tế bào Mast, nằm chủ yếu ở da, phổi, mũi, và niêm mạc của hệ thống tiêu hóa. Sau đó, khi tiếp xúc lần thứ hai hoặc nhiều lần với dị nguyên, các tế bào Mast bị kích thích và giải phóng histamine, một chất trung gian hóa học gây ra hầu hết các triệu chứng dị ứng như ngứa, sưng, nổi mẩn đỏ, hắt hơi, và chảy nước mắt.

Histamine gây ra các phản ứng viêm tại các vùng cơ thể bị ảnh hưởng, làm tăng sự thấm của các mao mạch máu, gây sưng tấy và kích thích dây thần kinh, dẫn đến các triệu chứng khó chịu. Một số người có thể bị phản ứng dị ứng nặng, gọi là sốc phản vệ, có thể đe dọa tính mạng. Trong trường hợp này, histamine không chỉ tác động tại nơi tiếp xúc mà còn có thể gây ra phản ứng hệ thống, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau như tim, phổi, và đường hô hấp.

Để giảm nguy cơ dị ứng, bạn nên tránh tiếp xúc với các dị nguyên gây kích ứng, vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, sử dụng các sản phẩm không chứa dị nguyên, và nếu cần, tham khảo ý kiến của bác sĩ để có những phương pháp điều trị và ngăn ngừa hiệu quả. Hiểu rõ cơ chế phản ứng của cơ thể khi gặp dị nguyên giúp bạn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe và kiểm soát các triệu chứng dị ứng.

Biện pháp phòng ngừa dị ứng

Dị ứng là một phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với các chất lạ từ môi trường, gây ra các triệu chứng như nổi mẩn, ngứa, sổ mũi, hắt hơi và thậm chí là khó thở. Để giảm nguy cơ bị dị ứng, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa cụ thể là rất quan trọng.

• Duy trì môi trường sống sạch sẽ: Để ngăn ngừa dị ứng, cần giữ nhà cửa luôn khô ráo, thông thoáng. Hạn chế tối đa việc tích tụ bụi bẩn, nấm mốc bằng cách thường xuyên lau dọn, hút bụi, và làm sạch thảm, rèm cửa. Sử dụng máy lọc không khí có bộ lọc HEPA để loại bỏ các hạt bụi mịn, phấn hoa và lông thú.
• Tránh các tác nhân gây dị ứng: Kiểm tra và loại bỏ các nguồn gây dị ứng trong nhà như lông vật nuôi, phấn hoa, côn trùng. Khi ra ngoài, hãy sử dụng khẩu trang để bảo vệ khỏi phấn hoa và bụi bẩn, đặc biệt vào những ngày thời tiết khắc nghiệt.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế tiếp xúc với các loại thực phẩm gây dị ứng như đậu phộng, hải sản, sữa bò. Nếu có tiền sử dị ứng với thực phẩm, nên ghi chép và nhận diện các triệu chứng để tránh sử dụng những thực phẩm có thể gây phản ứng.
• Kiểm tra thành phần mỹ phẩm và thuốc: Trước khi sử dụng các sản phẩm chăm sóc da, mỹ phẩm hoặc thuốc, hãy kiểm tra thành phần để tránh những chất có thể gây dị ứng. Nếu có bất kỳ phản ứng nào, ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Kiểm soát stress: Stress có thể làm gia tăng nguy cơ dị ứng. Tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và áp dụng các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga để giữ hệ miễn dịch ổn định.
• Khám sức khỏe định kỳ: Để phát hiện và điều trị dị ứng sớm, nên đi khám sức khỏe định kỳ. Bác sĩ có thể giúp xác định các dị nguyên cụ thể mà bạn cần tránh và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Bằng cách thực hiện những biện pháp trên, bạn có thể giảm nguy cơ bị dị ứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn có triệu chứng dị ứng, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế để có phương pháp điều trị phù hợp.