Khó Ngủ Người Lớn Tuổi – Sinh Lý Hay Bệnh Lý?

Khó ngủ ở người lớn tuổi là tình trạng phổ biến và đôi khi bị coi nhẹ. Tuy nhiên, nếu kéo dài và ảnh hưởng tới sức khỏe tổng thể, đó có thể là dấu hiệu của vấn đề bệnh lý tiềm ẩn cần tầm soát. Cùng Invivo Lab phân biệt rõ ràng ranh giới giữa thay đổi sinh lý bình thường và biểu hiện nguy hiểm để bảo vệ giấc ngủ và sức khỏe người cao tuổi.

Thay đổi sinh lý tự nhiên ảnh hưởng đến giấc ngủ

Ở người lớn tuổi (trên 60), giấc ngủ thay đổi là điều bình thường theo quá trình lão hóa. Hệ thần kinh trung ương suy giảm, ảnh hưởng đến chu kỳ ngủ–thức và chất lượng giấc ngủ.

Trên thực tế, người lớn tuổi thường có xu hướng ngủ ít hơn, họ đi ngủ và thức dậy sớm hơn giới trẻ

Những thay đổi sinh lý thường gặp gồm:

• Ngủ ít hơn: Thời lượng ngủ ban đêm rút ngắn còn khoảng 5–6 giờ thay vì 7–8 giờ như người trẻ.

• Ngủ chập chờn, dễ tỉnh giấc: Khó ngủ lại sau khi thức giữa đêm, đặc biệt từ 3–5h sáng.

• Ngủ sớm, dậy sớm: Đồng hồ sinh học thay đổi, người lớn tuổi thường ngủ trước 9–10h tối và thức dậy lúc 4–5h sáng.

Nếu các biểu hiện này không ảnh hưởng đến tinh thần, thể chất và sinh hoạt hằng ngày, chúng có thể coi là sinh lý bình thường.

>>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Mất ngủ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản như thế nào?

Khi nào khó ngủ trở thành dấu hiệu bệnh lý?

Khác với sinh lý tự nhiên, mất ngủ bệnh lý thường đi kèm các triệu chứng:

• Khó đi vào giấc ngủ kéo dài hơn 30 phút.

• Tỉnh giấc nhiều lần, dậy quá sớm và không thể ngủ lại.

• Cảm thấy mệt mỏi, cáu gắt, buồn ngủ ban ngày nhưng không thể ngủ trưa.

• Suy giảm trí nhớ, thiếu tập trung, trầm cảm nhẹ hoặc lo âu kéo dài.

Nếu khó ngủ ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần chính là tín hiệu cảnh báo bệnh lý

Tình trạng khó ngủ kéo dài trên 3 tuần, lặp lại nhiều lần/tuần, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần – chính là tín hiệu cảnh báo cần tầm soát y khoa.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Vai trò của giấc ngủ với cuộc sống gia đình bạn

Các bệnh lý gây khó ngủ ở người lớn tuổi

Giấc ngủ kém chất lượng có thể là dấu hiệu sớm của nhiều bệnh nền thường gặp ở người cao tuổi:

1. Rối loạn lo âu, trầm cảm tuổi già

Người lớn tuổi có xu hướng cô đơn, mất người thân, hưu trí – khiến tâm lý trở nên bất ổn. Lo âu kéo dài gây căng thẳng thần kinh, rối loạn giấc ngủ mãn tính.

2. Hội chứng ngưng thở khi ngủ (Sleep Apnea)

Biểu hiện bằng việc ngáy to, ngưng thở vài giây đến vài chục giây khi ngủ, sau đó thở gấp trở lại. Hội chứng này khiến người bệnh thức giấc nhiều lần và ngủ không sâu, lâu dài làm tăng nguy cơ tim mạch và đột quỵ.

3. Bệnh lý tuyến giáp hoặc mất cân bằng nội tiết tố

Cường giáp, suy giáp hoặc rối loạn cortisol làm rối loạn nhịp sinh học và giấc ngủ.

4. Bệnh thoái hóa thần kinh (Alzheimer, Parkinson)

Giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer thường kèm rối loạn giấc ngủ: mất phương hướng thời gian, ngủ ngày thức đêm, mê sảng về đêm.

5. Đau mãn tính do xương khớp, thoái hóa cột sống

Cơn đau về đêm khiến người bệnh không thể nằm yên, dẫn đến mất ngủ kéo dài, ảnh hưởng sức khỏe toàn diện.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Bệnh Mạn Tính Và 5 Loại Phổ Biến Có Thể Phát Hiện Sớm Nhờ Xét Nghiệm Định Kỳ

Bao lâu nên tầm soát giấc ngủ và bệnh lý liên quan?

Đối với người trên 60 tuổi, nếu xuất hiện các dấu hiệu khó ngủ ≥3 lần/tuần trong 3 tuần liên tiếp – cần được tầm soát y tế.

Khuyến nghị tầm soát định kỳ:

• 6 tháng/lần: Đối với người có tiền sử rối loạn giấc ngủ, lo âu, huyết áp cao hoặc tiểu đường.

• 1 năm/lần: Đối với người cao tuổi khỏe mạnh, không có biểu hiện bất thường nhưng muốn theo dõi sức khỏe giấc ngủ và hệ thần kinh.

• Khi có dấu hiệu nghi ngờ: Gọi điện cho bác sĩ hoặc đến trung tâm xét nghiệm nếu có biểu hiện ngưng thở khi ngủ, rối loạn hành vi lúc ngủ, thay đổi cảm xúc, trí nhớ gần suy giảm.

Đối với người trên 60 tuổi, nếu xuất hiện các dấu hiệu khó ngủ ≥3 lần/tuần trong 3 tuần liên tiếp – cần được tầm soát y tế.

Các xét nghiệm khuyến nghị bao gồm: nội tiết tố tuyến giáp, cortisol, EEG (điện não đồ), đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography), xét nghiệm tầm soát Alzheimer sớm.

Làm gì để cải thiện khó ngủ ở người lớn tuổi?

• Thiết lập đồng hồ sinh học ổn định: Đi ngủ và thức dậy cùng giờ mỗi ngày.

• Tránh ánh sáng xanh 1–2h trước khi ngủ: Hạn chế dùng điện thoại, TV ban đêm.

• Không ngủ trưa quá dài: Giới hạn ngủ trưa từ 15–30 phút.

• Tăng vận động nhẹ ban ngày: Đi bộ, tập dưỡng sinh giúp dễ ngủ hơn vào ban đêm.

• Ăn tối nhẹ, tránh chất kích thích: Không uống cà phê, trà đặc, rượu sau 17h.

• Thư giãn tinh thần: Đọc sách, nghe nhạc nhẹ, thiền để giảm lo âu.
  

Nếu đã áp dụng các phương pháp trên nhưng vẫn khó ngủ kéo dài, người cao tuổi cần được khám chuyên khoa thần kinh, tâm thần hoặc giấc ngủ.

Khó ngủ ở người lớn tuổi không đơn giản chỉ là dấu hiệu của tuổi già – mà có thể là hồi chuông cảnh báo cho các bệnh lý tiềm ẩn. Chủ động tầm soát định kỳ cùng Invivo Lab, đặc biệt với các gói kiểm tra giấc ngủ, nội tiết, thần kinh – sẽ giúp gia đình bạn an tâm hơn mỗi đêm và gìn giữ sức khỏe lâu dài cho người thân.