Gan Nhiễm Mỡ: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Phòng Ngừa Hiệu Quả

Gan nhiễm mỡ là căn bệnh tiềm ẩn ảnh hưởng đến sức khỏe gan và chức năng chuyển hóa. Nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo, hiểu nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng ngừa là bước quan trọng để bảo vệ lá gan. Hãy cùng Invivo Lab tìm hiểu chi tiết về các phương pháp chăm sóc gan, chế độ ăn uống khoa học, luyện tập thể dục đều đặn và lối sống lành mạnh, giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm từ gan nhiễm mỡ.

Gan Nhiễm Mỡ Là Gì?

Một lá gan khỏe mạnh chỉ chứa một lượng mỡ rất nhỏ, đủ để duy trì hoạt động chuyển hóa bình thường. Khi chế độ ăn nhiều chất béo, uống rượu bia thường xuyên hoặc gặp rối loạn chuyển hóa, chất béo dư thừa sẽ tích tụ trong gan. Khi lượng mỡ vượt quá 5–10% trọng lượng gan, tình trạng gan nhiễm mỡ xuất hiện, gây áp lực lên tế bào gan và làm tăng nguy cơ viêm cũng như tổn thương mô gan.

Gan bị nhiễm mỡ là tình trạng chất béo tích tụ trong gan vượt hơn 5-10% trọng lượng gan

Từ trước đến nay, tình trạng này được gọi là Fatty Liver Disease (FLD), nhưng từ năm 2023, các chuyên gia đổi tên thành Steatotic Liver Disease (SLD) để phản ánh chính xác cơ chế sinh bệnh, bao gồm cả nguyên nhân chuyển hóa và lối sống, đồng thời giảm khả năng gây kỳ thị cho người bệnh.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây: Chỉ Số Men Gan: ALT Và AST Khác Nhau Như Nào?

Tại Sao Bệnh Gan Nhiễm Mỡ Được Đổi Tên?

Việc đổi tên SLD nhằm phân biệt rõ ràng các yếu tố gây bệnh: không phải tất cả các trường hợp đều liên quan đến rượu hay cân nặng. Một số nguyên nhân xuất phát từ rối loạn chuyển hóa hoặc tác dụng phụ của thuốc. Ngoài ra, tên gọi mới còn giúp nhấn mạnh sự liên quan giữa mỡ trong gan và nguy cơ tim mạch, hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán và đưa ra biện pháp phòng ngừa phù hợp.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Gan Nhiễm Mỡ Độ 1, 2, 3: Triệu Chứng, Mức Độ Nguy Hiểm và Cách Phòng Ngừa 

Phân Loại Các Bệnh Gan Nhiễm Mỡ

Gan Nhiễm Mỡ Do Rượu (ALD)

ALD là tình trạng gan nhiễm mỡ xuất hiện khi người bệnh tiêu thụ rượu quá mức. Mỗi lần gan lọc rượu, một số tế bào gan chết đi. Gan có khả năng tái tạo tế bào mới, nhưng khi uống quá nhiều rượu, quá trình này không kịp, dẫn tới tích tụ mỡ và viêm. Nếu không kiểm soát, ALD có thể tiến triển thành xơ gan, suy gan và thậm chí tử vong. Triệu chứng thường gặp là gan to, đau bụng, vàng da và mệt mỏi.

Lạm dụng rượu bia là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Rượu gây nên bệnh gan như thế nào?

Gan Nhiễm Mỡ Liên Quan Chuyển Hóa (MASLD)

MASLD, trước đây gọi là Nonalcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD), xuất hiện khi mỡ tích tụ trong gan không do rượu. Nguyên nhân chính là các yếu tố chuyển hóa như:

• Béo phì và thừa cân

• Tiểu đường loại 2

• Huyết áp cao

• Rối loạn lipid

MASLD cũng có thể gặp ở người uống rượu mức thấp: dưới 140 gram/tuần với nữ, dưới 210 gram/tuần với nam.

Viêm Gan Nhiễm Mỡ Liên Quan Chuyển Hóa (MASH)

MASH là dạng nặng của MASLD, mỡ tích tụ gây viêm, tổn thương mô và hình thành sẹo. Trước đây gọi là NASH. Nếu không kiểm soát, MASH tiến triển thành xơ hóa và xơ gan, ảnh hưởng chức năng gan nghiêm trọng.

MetALD: Sự Kết Hợp Yếu Tố Chuyển Hóa Và Rượu

Trong MetALD, cả nguyên nhân chuyển hóa và tiêu thụ rượu vượt ngưỡng cùng tác động. Tình trạng này dẫn đến tích tụ mỡ nhanh hơn, tăng nguy cơ viêm gan, xơ hóa và suy gan.

SLD Ẩn Và Nguyên Nhân Khác

Một số trường hợp SLD không liên quan rượu hay yếu tố chuyển hóa mà do thuốc hoặc bệnh lý khác. Khi nguyên nhân không rõ ràng, gọi là SLD ẩn.

Gan Nhiễm Mỡ Có Nghiêm Trọng Không?

Trong nhiều trường hợp, mỡ tích tụ không ảnh hưởng lớn đến chức năng gan. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài và không kiểm soát, SLD có thể tiến triển theo các giai đoạn:

1. Viêm gan: Mỡ trong gan gây viêm, làm tổn thương mô gan.

2. Xơ hóa: Mô sẹo hình thành tại vùng viêm, làm gan cứng hơn.

3. Xơ gan: Sẹo lan rộng thay thế mô khỏe mạnh, có thể dẫn đến suy gan hoặc ung thư gan. Khoảng 90% người mắc ung thư biểu mô tế bào gan đều có xơ gan trước đó.

Xơ gan giai đoạn đầu vẫn có thể cải thiện nếu tuân thủ phác đồ điều trị.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Chế độ dinh dưỡng dành cho người bệnh gan

Triệu Chứng Và Nguyên Nhân

Triệu Chứng Gan Nhiễm Mỡ :

Giai đoạn đầu SLD thường không gây triệu chứng rõ ràng. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp:

• Đau hoặc đầy vùng bụng phía trên bên phải

• Mệt mỏi, kiệt sức

• Buồn nôn, chán ăn

• Vàng da và lòng trắng mắt

• Sưng bụng (cổ trướng), chân tay phù nề

• Chảy máu thực quản, dạ dày hoặc trực tràng

Nguyên Nhân : 

Người có nguy cơ cao mắc SLD nếu:

• Lạm dụng rượu bia

• Mắc hội chứng chuyển hóa (kháng insulin, huyết áp cao, cholesterol/triglyceride cao)

• Tiểu đường loại 2

• Thừa cân hoặc béo phì

• PCOS, ngưng thở khi ngủ, suy giáp, suy tuyến yên, suy sinh dục

• Dùng một số thuốc như amiodarone, tamoxifen, steroid, diltiazem

Phương Pháp Điều Trị

Hiện chưa có thuốc chính thức cho gan nhiễm mỡ không do rượu, các loại thuốc vẫn trong nghiên cứu lâm sàng. Phương pháp chính:

• Giảm cân: Giảm 3–5% trọng lượng cơ thể giúp giảm mỡ gan, viêm và nguy cơ sẹo.
• Tập thể dục: 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần, cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Ngừng rượu: Ngăn tình trạng gan tiếp tục tổn thương.
• Phẫu thuật giảm cân: Cho người béo phì nặng nếu giảm cân thông thường không hiệu quả.
• Ghép gan: Khi biến chứng xơ gan hoặc suy gan nặng.
• Tiêm phòng viêm gan A và viêm gan B : Vì các bệnh nhiễm trùng do vi-rút này sẽ đặc biệt nguy hiểm nếu trong trường hợp bạn có tiền sử đã mắc bệnh về gan.

Phòng Ngừa Bệnh Gan Nhiễm Mỡ

Đối với những người có gan nhiễm mỡ do rượu,

Việc hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn là ưu tiên hàng đầu. Lượng khuyến nghị là tối đa một ly mỗi ngày đối với nữ và nam trên 65 tuổi, còn nam dưới 65 tuổi không quá hai ly mỗi ngày.

Bên cạnh đó, cần chủ động phòng ngừa các bệnh lý nhiễm trùng như viêm gan C và tránh kết hợp rượu với thuốc, đặc biệt là acetaminophen, vì sự kết hợp này có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan nghiêm trọng.

Đối với gan nhiễm mỡ không do rượu

Việc duy trì một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng. Chế độ ăn nên ưu tiên các thực phẩm từ thực vật, bao gồm nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh, đồng thời hạn chế thực phẩm chứa chất béo bão hòa và đường.

Tập thể dục đều đặn cũng mang lại lợi ích trong việc phòng chống gan nhiễm mỡ

Giữ cân nặng hợp lý thông qua giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì sẽ giúp giảm lượng mỡ tích tụ trong gan. Ngoài ra, tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày, kết hợp với chế độ ăn uống cân bằng, là chìa khóa để phòng ngừa gan nhiễm mỡ và duy trì sức khỏe lâu dài.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Nhận biết các dấu hiệu của bệnh gan thường gặp

Việc nhận biết sớm những dấu hiệu và áp dụng các biện pháp khoa học giúp giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Để chủ động bảo vệ sức khỏe gan, bạn nên đến Invivo Lab. Tại đây, bạn có thể thực hiện xét nghiệm chức năng gan, nhận tư vấn chuyên môn và được hướng dẫn những phương pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp gan luôn khỏe mạnh và cơ thể duy trì năng lượng tối ưu.