Bệnh Tiểu Đường: Các Giai Đoạn Và Dấu Hiệu Cảnh Báo

Bệnh tiểu đường là một trong những bệnh rối loạn chuyển hóa phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người trên toàn thế giới. Việc hiểu rõ bệnh tiểu đường cùng các giai đoạn phát triển và dấu hiệu cảnh báo không chỉ giúp phát hiện bệnh sớm, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa biến chứng. Bài viết này của Invivo Lab sẽ phân tích chi tiết từng giai đoạn, từ kháng insulin đến tiểu đường tuýp 2 và giai đoạn biến chứng, để bạn có cái nhìn toàn diện hơn về căn bệnh này.

Tổng quan về bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường (đái tháo đường) là tình trạng rối loạn chuyển hóa mạn tính, khi cơ thể mất khả năng điều hòa đường huyết do thiếu insulin hoặc kháng insulin. Lượng glucose tích tụ trong máu lâu ngày sẽ gây hại cho tim, thận, mắt, thần kinh và nhiều cơ quan khác.

Có ba thể bệnh chính: tiểu đường tuýp 1, tiểu đường tuýp 2 và tiểu đường thai kỳ. Trong đó, tiểu đường tuýp 2 chiếm tới 90–95% số ca bệnh, chủ yếu liên quan đến lối sống, dinh dưỡng, béo phì và yếu tố di truyền.

Đường huyết cao kéo dài làm tăng nguy cơ tim mạch và gây tổn thương thần kinh, mắt, thận cùng nhiều cơ quan khác

Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), năm 2021 có khoảng 537 triệu người trưởng thành đang sống chung với bệnh. Dự báo con số này sẽ tiếp tục tăng nhanh trong những thập kỷ tới. Đáng lo ngại là nhiều bệnh nhân không nhận biết được mình đang ở giai đoạn nào của bệnh, khiến việc phát hiện và điều trị trở nên muộn màng, dễ dẫn đến biến chứng.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây :Dấu hiệu cảnh báo bệnh đái tháo đường

Các yếu tố ảnh hưởng đến tiến triển của tiểu đường

Không phải mọi bệnh nhân đều trải qua quá trình bệnh giống nhau. Một số yếu tố có thể thúc đẩy nhanh sự chuyển đổi từ kháng insulin sang tiểu đường tuýp 2, gồm:

• Di truyền: Người có bố mẹ hoặc anh chị em ruột mắc tiểu đường có nguy cơ cao.
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều đường, tinh bột tinh chế, chất béo bão hòa làm giảm độ nhạy insulin.
• Béo phì, đặc biệt béo bụng: Yếu tố nguy cơ hàng đầu gây kháng insulin.
• Ít vận động: Lối sống ngồi nhiều làm giảm hiệu quả sử dụng insulin.
• Tuổi tác: Nguy cơ tăng sau 40 tuổi, nhưng ngày nay bệnh đang có xu hướng trẻ hóa.
• Căng thẳng và giấc ngủ kém: Stress kéo dài và thiếu ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến đường huyết.

Việc chủ động thay đổi thói quen sống là nền tảng quan trọng để làm chậm tiến triển bệnh.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây :Tìm hiểu về bệnh tiểu đường cùng Invivo Lab

Các giai đoạn phát triển của bệnh tiểu đường

Giai đoạn 1: Kháng insulin

Đây là bước khởi đầu, khi các tế bào trong cơ thể giảm nhạy cảm với insulin. Tuyến tụy vẫn sản xuất insulin nhưng không đủ để giúp glucose đi vào tế bào. Đường huyết có thể vẫn trong giới hạn bình thường nhờ cơ thể tăng sản xuất insulin để bù đắp.

Tuy nhiên, tình trạng này kéo dài sẽ khiến tuyến tụy quá tải, dẫn đến rối loạn đường huyết. Người bị kháng insulin thường khó nhận biết triệu chứng. Một số dấu hiệu kín đáo có thể gồm:

• Mệt mỏi sau bữa ăn.
• Tăng cân, đặc biệt ở vùng bụng.
• Xuất hiện mảng da sẫm màu ở cổ hoặc nách (gai đen).

Trẻ em bị bệnh gai đen sẽ có nguy cơ bị tiểu đường tuýp 2 cao hơn bình thường.

Điểm đáng mừng là nếu phát hiện sớm và điều chỉnh chế độ ăn, vận động, tình trạng kháng insulin có khả năng đảo ngược.

>>> Xem thêm bài viết liên quan tại đây : Kháng Insulin: Hiểu Rõ Cơ Chế, Dấu Hiệu Và Hướng Phòng Ngừa

Giai đoạn 2: Tiền tiểu đường

Khi tuyến tụy dần kiệt sức, lượng insulin không đủ để khắc phục tình trạng kháng insulin, đường huyết bắt đầu tăng cao. Tuy nhiên, mức này chưa đủ để chẩn đoán là tiểu đường tuýp 2.

• Đường huyết lúc đói: 100–125 mg/dL.
• HbA1c: 5,7–6,4%.

Người bị tiền tiểu đường có khả năng tiến triển thành tiểu đường tuýp 2 trong vòng 5–10 năm nếu không can thiệp. Triệu chứng thường không rõ rệt, nhưng đôi khi có:

• Cảm giác khát nước nhẹ.
• Đi tiểu nhiều hơn.
• Mệt mỏi dễ xuất hiện.

Ở giai đoạn này, tầm soát định kỳ là công cụ quan trọng, nhất là với người thừa cân, ít vận động hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh.

Giai đoạn 3: Tiểu đường tuýp 2

Khi đường huyết vượt ngưỡng chẩn đoán (≥126 mg/dL lúc đói hoặc HbA1c ≥6,5%), người bệnh chính thức mắc tiểu đường tuýp 2. Tuyến tụy đã suy yếu nghiêm trọng, trong khi kháng insulin vẫn tiếp diễn, khiến đường huyết duy trì ở mức cao.

Các triệu chứng điển hình:

• Đi tiểu nhiều, đặc biệt về đêm
• Khát nước liên tục.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Luôn cảm thấy đói, thiếu năng lượng.
• Vết thương lâu lành.
• Thị lực mờ, thay đổi bất thường.

Nếu không điều trị, giai đoạn này sẽ nhanh chóng tiến triển sang biến chứng. Tuy vậy, thay đổi lối sống kết hợp thuốc điều trị có thể giúp ổn định đường huyết lâu dài.

Giai đoạn 4: Tiểu đường tuýp 2 có biến chứng

Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất. Đường huyết cao kéo dài gây tổn thương nghiêm trọng cho nhiều cơ quan, làm xuất hiện các biến chứng mạn tính:

• Tim mạch: Xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• Thận: Suy thận mạn, có thể cần lọc máu hoặc ghép thận.
• Mắt: Võng mạc tiểu đường, có nguy cơ mù lòa.
• Thần kinh: Tê bì, đau rát, mất cảm giác chi, loét bàn chân.
• Khác: Nhiễm trùng da, suy giảm miễn dịch, rối loạn tiêu hóa.
  

Điều trị ở giai đoạn này trở nên khó khăn hơn nhiều, cần phối hợp nhiều chuyên khoa. Đây cũng là minh chứng cho tầm quan trọng của việc phòng ngừa và phát hiện sớm.

Quản lý và phòng ngừa tiểu đường hiệu quả

Để giảm nguy cơ tiến triển bệnh và hạn chế biến chứng, người bệnh cần:

• Ăn uống lành mạnh: Ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, trái cây ít đường; hạn chế đồ ngọt và thức ăn nhanh.
• Tập luyện thường xuyên: Ít nhất 150 phút vận động vừa phải mỗi tuần.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giúp cải thiện độ nhạy insulin.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đo đường huyết, kiểm tra HbA1c, khám bác sĩ chuyên khoa.
• Hạn chế rượu, bỏ thuốc lá: Vì đây là yếu tố làm tăng biến chứng.

Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, cần thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán chính xác bệnh tiểu đường

Kết luận

Bệnh tiểu đường không phát triển đột ngột mà tiến triển âm thầm qua nhiều giai đoạn, từ kháng insulin đến biến chứng. Nhận biết sớm và điều chỉnh lối sống ngay từ ban đầu sẽ giúp bạn tránh được nhiều hệ lụy sức khỏe. Chủ động tầm soát, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, luyện tập đều đặn và kiểm soát căng thẳng là chìa khóa để quản lý bệnh tiểu đường hiệu quả. Invivo Lab luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình bảo vệ sức khỏe.