Dùng điều hòa sai cách mùa hè: Cả nhà dễ ốm mà không hay biết!

Mùa hè Việt Nam với cái nóng oi bức, nhiệt độ thường xuyên vượt 35°C khiến điều hòa trở thành “vật bất ly thân” trong mỗi gia đình, văn phòng. Theo Euromonitor, Việt Nam đang tiêu thụ khoảng 3,5-3,7 triệu máy điều hòa, chủ yếu tại đô thị (60% ở Hà Nội, TP.HCM). Tuy nhiên, nếu dùng điều hòa sai cách, bạn có thể vô tình gây hại cho sức khỏe của bản thân và gia đình, từ viêm họng do điều hòa, khô da khi nằm điều hòa, đến đau đầu hay thậm chí sốc nhiệt.

Điều hòa mát nhưng “độc” nếu dùng sai cách – Những hệ quả tiềm ẩn

Viêm phổi, viêm họng, viêm mũi dị ứng vì không làm sạch điều hòa

Khi bạn không vệ sinh máy lạnh thường xuyên, bụi bẩn bám vào màng lọc lâu ngày sẽ là nơi để sản sinh ra các loại vi khuẩn và nấm mốc. Chúng không chỉ vô tình gây ra mùi hôi khó chịu khi máy lạnh hoạt động, làm ảnh hưởng không gian sống nhà bạn mà còn tấn công hệ miễn dịch của bạn thông qua không khí, gây nên các bệnh mãn tính về đường hô hấp.

Điều hòa bẩn là nguyên nhân gây ra các bệnh về hô hấp.

Một trong những vi khuẩn nguy hiểm nhất có thể được sản sinh ra trong trường hợp này là Legionella, vi khuẩn gây chứng viêm phổi nặng có thể dẫn đến tử vong. Thời gian ủ bệnh Legionnaires kéo dài từ 2-10 ngày sau khi bệnh nhân hít vi khuẩn Legionella. Bệnh bắt đầu với việc sụt cân nhanh chóng, nhức đầu và không tập trung. Sau khi nhiệt độ cơ thể bạn vượt 40 độ, bạn bắt đầu bị ho khan, đau đầu và viêm phổi, nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tử vong

Đau đầu, chóng mặt vì nhiệt độ chênh lệch quá mức

Chênh lệch nhiệt độ lớn giữa môi trường ngoài trời và không gian điều hoà là nguyên nhân phổ biến nhất gây sốc nhiệt. Khi di chuyển từ nơi nắng nóng vào phòng lạnh đột ngột, hệ tuần hoàn chưa kịp thích nghi. Chúng dễ gây ra đau đầu, chóng mặt và thậm chí tụt huyết áp.

Thói quen đặt nhiệt độ quá thấp trong thời tiết oi bức khiến cơ thể mất khả năng điều tiết thân nhiệt. Điều này càng nguy hiểm hơn với trẻ nhỏ, người già hoặc người có tiền sử huyết áp.

Khô da, khô mắt, khó ngủ do độ ẩm thấp

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), độ ẩm lý tưởng cho sức khỏe con người nên nằm trong khoảng 40–60% (WHO, 2010). Tuy nhiên, điều hòa không khí thường làm giảm độ ẩm xuống dưới 30–40%, tạo ra môi trường khô hanh, ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể, đặc biệt với những người làm việc lâu trong văn phòng hoặc trẻ em, người cao tuổi có làn da và niêm mạc nhạy cảm. Thiếu độ ẩm cũng làm gián đoạn giấc ngủ, khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không sâu.

Môi trường điều hoà dễ gây khô da

Theo chuyên gia tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, viêm da cơ địa dễ tái phát khi trời hanh khô hoặc điều hòa làm khô da, ngoài ra Hiệp hội Nhãn khoa Việt Nam cũng cảnh báo, môi trường điều hòa với độ ẩm dưới 40% làm tăng nguy cơ khô mắt ở 60% nhân viên văn phòng, đặc biệt ở những người sử dụng máy tính liên tục 

Nguy cơ sốc nhiệt ở người già, trẻ nhỏ

Trẻ nhỏ và người cao tuổi có cơ chế điều hòa thân nhiệt kém, dễ bị sốc nhiệt khi di chuyển liên tục giữa phòng lạnh và môi trường nóng bên ngoài

Trẻ dưới 5 tuổi sẽ dễ bị say nóng/sốc nhiệt hơn người lớn do khả năng điều hòa thân nhiệt kém hơn, thân nhiệt tăng nhanh hơn và khả năng mất nước nhiều hơn so với cơ thể người lớn. Theo UNICEF, trẻ em là nhóm dễ bị tổn thương nhất trong các đợt nắng nóng; và theo Scientific American, trẻ không giống người lớn — điều nhiệt kém và dễ tổn thương về sức khỏe hơn khi bị chênh lệch nhiệt độ bất ngờ.

7 lưu ý khi sử dụng điều hòa mùa hè để bảo vệ sức khỏe

Không để nhiệt độ quá thấp: Bao nhiêu độ là lý tưởng?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị rằng, khi sử dụng điều hòa, nên duy trì nhiệt độ trong khoảng 26 – 28°C, đồng thời đảm bảo độ ẩm không khí dao động từ 40 – 60%. 

Khoảng nhiệt này giúp cơ thể dễ dàng thích nghi, giảm nguy cơ sốc nhiệt khi di chuyển giữa môi trường trong và ngoài phòng máy lạnh. Ngoài ra, việc giữ mức nhiệt chênh lệch không quá 5 – 8°C so với bên ngoài cũng góp phần tiết kiệm điện năng một cách hiệu quả.

Sử dụng chế độ “Dry” khi độ ẩm cao

Trong những ngày nóng ẩm, chế độ Dry (hút ẩm) giúp giảm độ ẩm trong phòng, ngăn ngừa nấm mốc phát triển. Và độ ẩm lý tưởng nên duy trì ở mức 40–60% để hạn chế vi khuẩn và bảo vệ da, mắt.

Chế độ Dry (hút ẩm) giúp giảm độ ẩm trong phòng

Không để luồng gió thổi trực tiếp vào mặt, đầu, bụng

Luồng gió lạnh thổi trực tiếp vào cơ thể, đặc biệt là trẻ nhỏ, có thể gây co cơ, đau đầu, hoặc đau bụng.Theo khuyến cáo từ nhiều bác sĩ nhi khoa, trẻ nhỏ – đặc biệt dưới 5 tuổi – nên tránh luồng gió điều hòa thổi trực tiếp vào mặt hoặc bụng, để hạn chế tình trạng viêm hô hấp, đau bụng do lạnh hoặc rối loạn điều hòa nhiệt độ cơ thể.”

Vệ sinh điều hòa định kỳ mỗi 3–6 tháng

Điều hòa bẩn là nguyên nhân chính gây viêm họng do điều hòa và các bệnh hô hấp. Nếu máy lạnh không được vệ sinh định kỳ, bộ lọc sẽ tích tụ bụi bẩn, vi khuẩn và nấm mốc – những “kẻ thù giấu mặt” gây hại cho đường hô hấp. Mỗi lần điều hòa hoạt động, các tác nhân này sẽ theo luồng gió lan tỏa khắp phòng, âm thầm gây đau họng, viêm mũi, thậm chí là các bệnh hô hấp mạn tính. Vệ sinh điều hòa định kỳ mỗi 3–6 tháng giúp loại bỏ 90% vi khuẩn và nấm mốc.

Vệ sinh điều hòa định kỳ mỗi 3–6 tháng giúp loại bỏ 90% vi khuẩn và nấm mốc.

Hạn chế bật điều hòa liên tục 24/7

Bật điều hòa liên tục trong thời gian dài có thể khiến không khí trong phòng trở nên tù đọng, giảm oxy và tăng nguy cơ tích tụ vi khuẩn. Theo các chuyên gia, bạn nên mở cửa sổ hoặc bật quạt thông gió mỗi ngày từ 15–20 phút để làm mới không khí và hạn chế vi khuẩn tích tụ trong phòng.”

Sử dụng máy tạo ẩm hoặc chậu nước trong phòng

Để tránh tình trạng khô da khi ngồi điều hòa lâu, nên sử dụng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước nhỏ trong phòng giúp duy trì độ ẩm ở mức 40–60%. Nhiều chuyên gia da liễu cho biết, môi trường quá khô kéo dài có thể làm da mất nước, kích ứng và tăng nguy cơ các bệnh lý da mạn tính như viêm da cơ địa.”

Sử dụng máy tạo ẩm để tránh tình trạng khô da

Bổ sung nước và trái cây tươi để cơ thể không bị mất nước

Ngồi trong phòng điều hòa lâu khiến cơ thể mất nước qua da và hơi thở mà ít khi nhận ra. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên người lớn nên uống đủ 2–2.5 lít nước mỗi ngày, và trẻ em khoảng 1–1.5 lít, đặc biệt khi tiếp xúc với môi trường máy lạnh liên tục.”

Giải pháp hỗ trợ bảo vệ sức khỏe khi dùng điều hòa

Ngoài các lưu ý trên, bạn có thể áp dụng các giải pháp bổ sung để tăng cường sức khỏe khi sử dụng điều hòa:

Máy lọc không khí: Khi nhiệt độ tăng cao và không khí trở nên khô, bụi mịn và các tác nhân dị ứng như phấn hoa, mạt bụi, nấm mốc dễ tích tụ trong nhà, làm tăng nguy cơ kích ứng da, khô mắt, viêm mũi dị ứng… Việc sử dụng máy lọc không khí giúp loại bỏ phần lớn các hạt bụi và vi khuẩn có hại, mang lại bầu không khí trong lành, giảm tải cho hệ hô hấp – đặc biệt quan trọng với trẻ nhỏ, người lớn tuổi và người có cơ địa nhạy cảm. Để phát huy hiệu quả tối ưu, nên chọn máy lọc có bộ lọc HEPA, phù hợp diện tích phòng và được vệ sinh định kỳ.

Máy tạo độ ẩm: Duy trì độ ẩm lý tưởng, giảm tình trạng khô da khi nằm điều hòa và bảo vệ đường hô hấp.

Điều hòa mát nhưng “độc” nếu dùng sai cách

Xét nghiệm sức khỏe định kỳ: Nếu bạn hoặc người thân thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, dễ ốm vặt khi sử dụng điều hòa trong mùa hè, đừng chỉ nghĩ đến bệnh hô hấp. Không khí khô, thiếu lưu thông có thể ảnh hưởng đến miễn dịch và sức khỏe tổng thể.

Thay vì chỉ điều trị triệu chứng, hãy chủ động thực hiện xét nghiệm kiểm tra sức khỏe định kỳ tại các cơ sở uy tín như Invivo Lab. Đây là cách giúp phát hiện sớm các dấu hiệu viêm nhiễm, rối loạn miễn dịch hoặc thiếu vi chất – những yếu tố tiềm ẩn gây suy giảm sức khỏe khi thời tiết nắng nóng kéo dài.

.