So sánh xét nghiệm PCR và Test nhanh: Khi nào nên chọn phương pháp nào?

Trong bối cảnh dịch bệnh, việc xét nghiệm đúng cách giúp ngăn chặn lây lan và bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Xét nghiệm PCR và test nhanh kháng nguyên là hai phương pháp phổ biến, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ sự khác biệt. Mỗi loại có ưu, nhược điểm riêng, phù hợp với từng tình huống cụ thể. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt đưa ra quyết định sáng suốt.

1. Tổng quan về hai phương pháp 

*Xét nghiệm PCR (Phản ứng Chuỗi Polymerase)

– Cơ chế: Khuếch đại ARN virus để phát hiện sự hiện diện của mầm bệnh, kể cả khi tải lượng virus thấp.  

– Thời gian: 6 – 24 giờ (tùy cơ sở).  

– Độ chính xác: 95 – 99%, được WHO công nhận là “tiêu chuẩn vàng”.  

*Test nhanh kháng nguyên

– Cơ chế: Phát hiện protein bề mặt của virus qua mẫu dịch mũi/họng.  

– Thời gian: 15 – 30 phút.  

– Độ chính xác: 80 – 95%, phụ thuộc vào chất lượng test và thời điểm thực hiện.  

2. So sánh chi tiết: 5 tiêu chí quan trọng

a. Độ chính xác

– PCR: Phát hiện virus từ ngày thứ 3 sau phơi nhiễm. Ví dụ: Một người tiếp xúc F0 vào ngày 1/1, xét nghiệm PCR vào ngày 4/1 có thể cho kết quả dương tính, trong khi test nhanh vẫn âm tính.  

– Test nhanh: Dễ cho âm tính giả nếu lấy mẫu sai cách hoặc virus chưa nhân lên đủ. 

b. Thời gian và tính tiện lợi

– PCR: Cần đến cơ sở y tế, chờ đợi kết quả lâu. Phù hợp khi bạn không cần gấp.  

– Test nhanh: Tự làm tại nhà, trả kết quả nhanh.

c. Chi phí

– PCR: 500.000 – 1.500.000 VND/lần (tùy địa điểm).  

– Test nhanh: 50.000 – 200.000 VND/lần, tiết kiệm cho người thu nhập trung bình. 

d. Mục đích sử dụng 

– PCR: Chẩn đoán chính xác khi có triệu chứng (sốt, ho, mất vị giác), sau phơi nhiễm hoặc theo yêu cầu pháp lý (xuất cảnh, nhập học).  

– Test nhanh: Sàng lọc hàng loạt, kiểm tra trước/sau sự kiện đông người hoặc kiểm tra định kỳ cho nhân viên văn phòng.

e. Khả năng tiếp cận

– PCR: Cần nhân viên y tế lấy mẫu, khó tiếp cận ở vùng sâu vùng xa.  

– Test nhanh: Có bán tại nhà thuốc, dễ mua và sử dụng.  

3. Khi nào nên chọn PCR?

– Có triệu chứng rõ rệt: Sốt cao, mất khứu giác, khó thở.  

– Phơi nhiễm nguy cơ cao: Tiếp xúc F0 mà không đeo khẩu trang.  

– Yêu cầu pháp lý: Một số quốc gia yêu cầu PCR âm tính trước khi nhập cảnh.  

4. Khi nào nên chọn test nhanh?

– Cần kết quả nhanh: Trước khi thăm người thân lớn tuổi hoặc trẻ nhỏ.  

– Theo dõi sau F0: Kiểm tra tải lượng virus sau 7 – 10 ngày cách ly.  

– Sàng lọc cộng đồng: Khi chính quyền yêu cầu xét nghiệm hàng loạt.  

5. Bối cảnh văn hóa và thực tiễn tại Việt Nam 

– Ưu tiên tốc độ và chi phí: Người Việt thường chọn test nhanh để tiết kiệm thời gian, đặc biệt trước các dịp lễ Tết.  

– Khuyến cáo từ Bộ Y Tế: Test nhanh được dùng để sàng lọc, PCR để chẩn đoán xác định.  

– Hướng dẫn của Bộ Y Tế: Khuyến cáo dùng PCR cho trường hợp nghi ngờ và test nhanh cho sàng lọc diện rộng. 

6. Lưu ý khi sử dụng

– Test nhanh:  

+ Đọc kỹ hướng dẫn, lấy mẫu đúng kỹ thuật (đưa tăm bông vào sâu 2 – 3cm trong mũi).  

+ Kết quả âm tính không đảm bảo 100% an toàn, cần kết hợp 5K.  

– PCR:

+ Tránh ăn/uống 30 phút trước khi lấy mẫu để giảm kích ứng.  

+ Nên xét nghiệm lại nếu triệu chứng kéo dài dù kết quả âm tính.  

+ Kết hợp biện pháp: Dù âm tính, vẫn cần đeo khẩu trang nếu có triệu chứng.

PCR và test nhanh đều có vai trò riêng trong phòng chống dịch. PCR phù hợp khi cần độ chính xác tuyệt đối , trong khi test nhanh là giải pháp tiện lợi, tiết kiệm cho sàng lọc nhanh. Tùy vào mục đích và hoàn cảnh, bạn có thể kết hợp cả hai phương pháp để tối ưu hiệu quả bảo vệ sức khỏe.